انواع شمش بیلت
انواع شمش بیلت، شمش فولادی با مقطع مربعی یا دایره ای است که قطر یا ضلع آن بین 150 تا 600 میلی متر و طول آن بین 6 تا 12 متر متغیر است. شمش بیلت از طریق فرآیند نورد گرم از شمش‌های اولیه (بویلت) یا شمش های ریخته گری شده (آلومینیوم) تولید می شوند و به عنوان ماده اولیه برای تولید مقاطع فولادی مختلف مانند میلگرد، مفتول، پروفیل و … به کار می‌روند.
انواع شمش بیلت
شمش های بیلت بر اساس روش تولید و کاربرد به دسته های زیر تقسیم می‌شوند:
بیلت فابریک: این نوع بیلت از طریق فرآیند نورد گرم از شمش‌های اولیه (بویلت) تولید می شود و برای تولید مقاطع فولادی سنگین مانند تیرآهن، ناودانی و ریل کاربرد دارد.
بیلت ریخته‌گری: این نوع بیلت از طریق ریخته گری مذاب فولاد در قالب‌های مخصوص تولید می‌شود و برای تولید مقاطع فولادی سبک مانند میلگرد، مفتول و لوله کاربرد دارد.
بیلت کم کربن: این نوع بیلت با درصد کربن پایین (کمتر از 0.25 درصد) تولید می‌شود و برای تولید مقاطع فولادی که نیاز به انعطاف پذیری و جوش پذیری بالایی دارند، مانند ورق های فولادی و لوله های جدار نازک، کاربرد دارد.
بیلت آلیاژی: این نوع بیلت با افزودن عناصر آلیاژی مانند منگنز، کروم، نیکل و … به فولاد تولید می‌شود و برای تولید مقاطع فولادی با خواص مکانیکی خاص مانند فولاد ضد زنگ و فولاد ابزار، کاربرد دارد.
بررسی دقیق انواع شمش بیلت: فابریک، ریخته‌گری، کم کربن و آلیاژی
در بخش قبل با شمش بیلت و انواع کلی آن آشنا شدیم. در این بخش به بررسی دقیق تر هر نوع و کاربرد های خاص آن می پردازیم:
شمش بیلت فابریک
روش تولید: این نوع بیلت از طریق فرآیند نورد گرم از شمش‌های اولیه (بویلت) با ابعاد بزرگ تر تولید می‌شود.
مشخصات: شمش های فابریک با ابعاد بزرگ (قطر یا ضلع تا 600 میلی‌متر) و وزن بالا (تا 10 تن) شناخته می شوند. سطح مقطع آن‌ها معمولاً مربعی است.
کاربرد: به دلیل استحکام بالا و قیمت مناسب، از این نوع بیلت برای تولید مقاطع فولادی سنگین مانند تیرآهن، ناودانی، ریل و … در صنعت ساختمان سازی و زیرساخت ها استفاده می‌شود.
شمش بیلت ریخته‌گری
روش تولید: این نوع بیلت از طریق ریخته گری مذاب فولاد در قالب های مخصوص با ابعاد کوچکتر از بیلت های فابریک، تولید می‌شود.
مشخصات: شمش‌های ریخته گری با ابعاد کوچکتر (قطر یا ضلع تا 300 میلی‌متر) و وزن کمتر (تا 3 تن) نسبت به بیلت های فابریک ارائه می‌شوند. سطح مقطع آن‌ها می‌تواند مربعی یا دایره ای باشد.
کاربرد: به دلیل سهولت فرآیند تولید و قیمت مناسب، از این نوع بیلت برای تولید مقاطع فولادی سبک مانند میلگرد، مفتول، لوله و پروفیل در صنایع مختلف از جمله ساختمان‌سازی، لوازم خانگی و … استفاده می شود.
شمش بیلت کم کربن
روش تولید: این نوع بیلت با استفاده از روش‌های مشابه بیلت‌های فابریک یا ریخته گری، اما با استفاده از فولاد کم کربن (کمتر از 0.25 درصد کربن) تولید می شود.
مشخصات: شمش های کم کربن از نظر ابعاد و شکل مشابه با بیلت های معمولی هستند، اما به دلیل داشتن کربن کمتر، از انعطاف پذیری و جوش‌پذیری بالاتری برخوردارند.
کاربرد: به دلیل خواص ویژه، از این نوع بیلت برای تولید مقاطع فولادی که نیاز به انعطاف‌پذیری و جوش پذیری بالایی دارند، مانند ورق های فولادی، لوله های جدار نازک، تسمه و … در صنایع مختلف از جمله خودروسازی، کشتی سازی و … استفاده می شود.
شمش بیلت آلیاژی
روش تولید: این نوع بیلت با استفاده از روش‌های مشابه بیلت های معمولی، اما با افزودن عناصر آلیاژی مانند منگنز، کروم، نیکل، وانادیوم و … به فولاد، تولید می‌شود.
مشخصات: شمش‌های آلیاژی از نظر ابعاد و شکل مشابه با بیلت های معمولی هستند، اما با داشتن عناصر آلیاژی، از خواص مکانیکی خاص مانند استحکام بالا، مقاومت در برابر خوردگی، سختی و … برخوردارند.
کاربرد: به دلیل تنوع خواص، از این نوع بیلت برای تولید مقاطع فولادی با کاربردهای خاص مانند فولاد ضد زنگ، فولاد ابزار، بلبرینگ، دنده و … در صنایع مختلف از جمله نفت و گاز، هوافضا و … استفاده می شود.
نکته: هر نوع بیلت با توجه به مشخصات فنی و کاربردهای خاص خود، در فرآیند های مختلف نورد، احیا و … به مقاطع فولادی نهایی تبدیل می شود.
انتخاب نوع مناسب بیلت برای هر کاربرد، به عوامل مختلفی مانند نوع مقطع فولادی مورد نظر، خواص مکانیکی و شیمیایی مورد نیاز، شرایط محیطی و اقتصادی و … بستگی دارد.
مشخصات فنی شمش بیلت
مهم‌ترین مشخصات فنی شمش بیلت عبارتند از:
- ابعاد: قطر یا ضلع و طول شمش
- وزن: وزن شمش
- ترکیب شیمیایی: درصد عناصر مختلف موجود در فولاد مانند کربن، منگنز، سیلیسیم، گوگرد و فسفر
- خواص مکانیکی: استحکام کششی، استحکام تسلیم، ازدیاد طول، چقرمگی
- کیفیت سطح: عیوب سطحی مانند ترک، تخلخل، گره
کاربردهای شمش بیلت
همانطور که گفته شد، شمش بیلت به عنوان ماده اولیه برای تولید مقاطع فولادی مختلف مانند میلگرد، مفتول، پروفیل، ورق، لوله و … به کار می‌رود. از این مقاطع در صنایع مختلفی مانند ساختمان‌سازی، خودرو سازی، لوازم خانگی، کشتی سازی و … استفاده می شود.
عواملی که بر قیمت شمش بیلت تاثیر می‌گذارند
قیمت شمش بیلت به عوامل مختلفی مانند قیمت مواد اولیه (ذغال سنگ، قراضه آهن و …)، نرخ ارز، تقاضای بازار و شرایط سیاسی و اقتصادی کشور تولید کننده و مصرف کننده، بستگی دارد.